Het vergoedingsrecht bij echtscheiding: Gewenst of gevreesd?

Gevolg van de uitspraken van de Rechtbank en het Hof in 2012 en 2020

Sinds 2012 zijn er aanzienlijke wijzigingen doorgevoerd in de wetgeving. Voor die tijd, bijvoorbeeld als je vóór 2012 samen een huis kocht en geld uit een erfenis investeerde, had je het recht om dit geld terug te vorderen in geval van een scheiding. Of er sprake was van een waardestijging was toen niet van belang. In 2012 werden echter nieuwe regels ingevoerd. Als je na 2012 een huis koopt en daarbij een deel van je eigen geld investeert, behoud je het recht om dit geld bij een scheiding terug te eisen, maar nu wordt er wel rekening gehouden met een eventuele waardestijging van de woning.

Op 15 december 2020 heeft het Gerechtshof Amsterdam een cruciale uitspraak gedaan over deze waardestijgingen, de vergoedingsrechten en de toepassing van de beleggingsleer. Het Hof oordeelde dat de beleggingsleer moet worden toegepast, wat betekent dat de waarde op het moment van aflossen niet van belang is. Dit kan aanzienlijke gevolgen hebben voor de financiële afwikkeling van de scheiding. Het vergoedingsrecht heeft betrekking op de verdeling van privévermogen dat je hebt ingebracht.

Wat houdt het vergoedingsrecht en de beleggingsleer in?

Wat is een vergoedingsrecht?

Het vergoedingsrecht is het recht op het terughalen van privévermogen dat je hebt geïnvesteerd in gezamenlijke eigendommen tijdens je huwelijk. In eenvoudige bewoordingen: als je geld of bezittingen uit een erfenis hebt gebruikt om gezamenlijke aankopen, zoals een huis, te financieren, kun je mogelijk recht hebben op vergoeding voor dat bedrag bij een echtscheiding. Laten we dit verduidelijken aan de hand van een voorbeeld: Stel je voor dat je een aanzienlijk bedrag uit een erfenis hebt gebruikt om de hypotheek op jullie huis af te lossen. Als je later besluit te scheiden, kun je mogelijk recht hebben op vergoeding voor dat bedrag.

Wat betekent vergoedingsrecht?

Vergoedingsrecht betekent dat je, als je privévermogen hebt bijgedragen aan gezamenlijke eigendommen, niet volledig het risico loopt om dat vermogen te verliezen bij een scheiding. Je hebt het recht om een deel van dat vermogen terug te krijgen, zelfs als de eigendommen gezamenlijk zijn.

Wat is een vergoedingsvordering?

Een vergoedingsvordering is een juridische claim op het terugkrijgen van het privévermogen dat je hebt geïnvesteerd. Als je bijvoorbeeld een erfenis hebt gebruikt om de hypotheek op jullie huis af te lossen, kun je een vergoedingsvordering indienen om dat geld terug te vorderen als het huis wordt verkocht of verdeeld. Hier is een praktisch voorbeeld: Als je bijvoorbeeld privégeld hebt gebruikt om gezamenlijke aankopen te financieren, zoals meubels voor jullie huis, kun je een vergoedingsvordering indienen om dat geld terug te vorderen als de inboedel wordt verdeeld.

Wat is de beleggingsleer?

De beleggingsleer is een belangrijk onderdeel van het vergoedingsrecht. Het stelt dat als je privévermogen hebt gebruikt om gezamenlijke eigendommen te financieren, je recht hebt op een vergoeding gebaseerd op de waardeverandering van die eigendommen. Bijvoorbeeld, als je een aanzienlijke som geld uit een erfenis hebt gebruikt om te investeren in de echtelijke woning en die investering heeft geleid tot waardestijging, heb je recht op een vergoeding die overeenkomt met die waardestijging.

Waar heb je recht op bij scheiding in gemeenschap van goederen?

In Nederland geldt tot 1 januari 2018 de wettelijke gemeenschap van goederen als het huwelijksvermogensstelsel als je geen huwelijkse voorwaarden hebt opgesteld. Dit betekent dat alle bezittingen en schulden die tijdens het huwelijk zijn opgebouwd, gemeenschappelijk zijn. Wie na 1 januari 2018 een huwelijk aangaat, krijgt automatisch een beperkte gemeenschap van goederen. Privé bezit wat je al had, gaat niet de gemeenschap in. Iets wat je vóór het huwelijk al samen had op twee namen gaat wel de gemeenschap in. Dit geldt ook voor een huis dat je samen kocht toen je nog ongehuwd samenwoonde.

Waar heb je recht op bij een scheiding in gemeenschap van goederen:

• Gemeenschappelijk Bezittingen: De gemeenschappelijke bezittingen worden gelijkelijk verdeeld tussen jou en je ex-partner. Dit omvat doorgaans het huis, de inboedel, bankrekeningen en eventuele gezamenlijke schulden.
• Privévermogen: Je privévermogen, zoals bezittingen uit een erfenis, valt niet automatisch onder de gemeenschap van goederen. Dit is waar het vergoedingsrecht om de hoek komt kijken

Wat valt niet onder de gemeenschap van goederen? 

Niet alles wordt verdeeld bij een scheiding in gemeenschap van goederen. Hier zijn enkele voorbeelden van wat niet onder de gemeenschap van goederen valt:

• Privévermogen: Bezittingen die je vóór het huwelijk hebt gehad of hebt verkregen via een erfenis of schenking blijven jouw privévermogen.
• Erfenissen en Schenkingen: Geld of bezittingen die je tijdens het huwelijk als erfenis of schenking hebt ontvangen, blijven doorgaans ook jouw privévermogen.
• Sommige Schulden: Schulden die vóór het huwelijk zijn aangegaan en niet zijn samengevoegd in gemeenschappelijke schulden, blijven de verantwoordelijkheid van de persoon die ze heeft opgebouwd.
• Vanaf 2018 je privébezit dat je al had als ongehuwden.

Vermogensverdeling en verrekening - financieel scheidingsrapport

Het vergoedingsrecht bij echtscheiding is een belangrijk onderdeel van de financiële afwikkeling. Als je privévermogen uit een erfenis hebt ingebracht in de echtelijke woning, is het raadzaam om de hulp van een mediator in te schakelen. Dit kan je helpen om op een eerlijke en efficiënte manier met dit complexe onderwerp om te gaan en tot een oplossing te komen die voor beide partijen aanvaardbaar is.

Het vergoedingsrecht mag dan wel juridisch klinken, maar met de juiste begeleiding kan het proces van scheiding soepeler en minder stressvol worden. Een ervaren mediator kan jullie helpen om de financiële kwesties rondom het vergoedingsrecht te begrijpen en op te lossen, zodat jullie beiden met een schone lei verder kunnen gaan na de scheiding.

De berekening kan soms tot aanzienlijke discussies leiden. Daarom nemen we dat actief op in onze vermogensopstelling en vermogensverdeling. Het financieel scheidingsrapport is daarmee een middel om te onderhandelen en er samen aan uit te komen.

Speelt het vergoedingsrecht bij jullie een rol en lijkt het alsof de belangen tussen jullie tegenstrijdig zijn? Neem contact met ons op. Onze vermogensopstelling uit het financieel scheidingsrapport is een belangrijk middel om er samen aan uit te komen. Maak een afspraak voor een gratis oriëntatiegesprek of bel 085 - 773 02 12.

Voorbeelden berekening vergoedingsrechten

Voorbeeldberekening vergoedingsrechten vóór 2012:

Stel dat jullie in gemeenschap van goederen zijn getrouwd en in het jaar 2005 een huis hebben aangeschaft voor € 600.000,-. Jij hebt € 150.000,- ontvangen uit een erfenis met uitsluitingsclausule en hebt dit bedrag geïnvesteerd in jullie nieuwe woning. Voor het resterende bedrag van € 450.000,- hebben jullie samen een hypotheek afgesloten.

In 2013 besluiten jullie te scheiden. Ondertussen is de waarde van het huis gestegen met € 200.000,-. Deze waardestijging had voor 2012 geen enkele invloed op de hoogte van het bedrag dat jij had geïnvesteerd. Bij de scheiding krijg je jouw € 150.000,- terug. De rest van de overwaarde wordt verdeeld. In deze situatie ontvang je dus in totaal € 225.000,-.

Voorbeeldberekening vergoedingsrechten na 2012:

Sinds 2012 zijn de regels gewijzigd. Vanaf dat moment wordt jouw investering wel meegenomen in de waardestijging van de woning. Bij een scheiding krijg je dus niet alleen je oorspronkelijk geïnvesteerde bedrag terug, maar ook het rendement op deze investering. De berekening gaat als volgt:

Jouw investering, inclusief het rendement, wordt berekend door jouw investering te delen door de aanschafwaarde van de woning en vervolgens te vermenigvuldigen met de nieuwe waarde van de woning. Dus: investering/aanschafwaarde woning x nieuwe waarde van de woning. In ons voorbeeld komt dit neer op: € 150.000,- / € 600.000,- x € 800.000 = € 200.000,-.

De overwaarde wordt dan berekend als: € 800.000,- (nieuwe waarde van de woning) minus € 200.000,- (jouw investering) = € 600.000,-. Na het aflossen van de hypotheek blijft er nog € 600.000,- minus € 450.000,- = € 150.000,- over dat verdeeld moet worden. Jij ontvangt dan € 200.000,- (je eigen investering + rendement) + € 75.000,- (de helft van de overwaarde) = € 275.000,-.